Niepłynność mówienia, czyli potoczne jąkanie się przeważnie ma charakter rozwojowy i mija samoczynnie. Jest ona naturalnym etapem rozwoju. Opanowanie mówienia jest jedną z wielu czynności, której dziecko musi się nauczyć i dlatego, tak jak w przypadku nabywania innych umiejętności, napotyka po drodze na różnego rodzaju trudności. Mowa jest bardzo skomplikowanym procesem i wymaga od dziecka dokładnej znajomości tego, co chce się powiedzieć, wyszukania właściwych słów, znajomości odpowiednich dźwięków i ułożenia ich w poprawnej kolejności, zachowania formy gramatycznej, intonacji oraz kontroli nad oddechem. Skoordynowanie poszczególnych elementów bywa dość trudne, dlatego przyswajanie mowy przebiega w różnym tempie i czasami pojawiają się okresy niepłynności.
Kiedy się pojawia?
Brak płynności mówienia może pojawić się między drugim a szóstym rokiem życia, przy czym nasila się w wieku dwóch i pól, trzech i pół oraz sześciu lat. Dziecko ma problemy z swobodnym przechodzeniem od jednej myśli do drugiej, dlatego w jego wypowiedziach obserwuje się pauzy, powtórzenia lub rozpoczynanie zdań od samogłosek. Czasami nie potrafi płynnie przejść od jednej struktury gramatycznej do drugiej, dlatego często poprawia wypowiadane słowa, powtarza przyimki i spójniki. Zdarza się też, że przeciąga i powtarza głoski, zmieniając tempo mówienia w obrębie jednej wypowiedzi.
Rodzice obserwując pogorszenie się umiejętności mówienia czują niepokój i zbyt często przypisują rozwojowym zaburzeniom płynności etykietkę jąkania. Zaczynają obawiać się, że coś niedobrego dzieje się z ich dzieckiem, co może być objawem zaburzeń w rozwoju. Tymczasem tak często zdarza się to dzieciom, które pod każdym względem rozwijają się prawidłowo oraz mają wyśmienitą sytuację domową, iż nie musi to być oznaką, że z dzieckiem dzieje się coś niedobrego.
Jak zatem pomóc dziecku z rozwojową niepłynnością mówienia?
1. Kiedy dziecko mówi do Ciebie, opowiada o czymś ważnym słuchaj go cierpliwie i ze zrozumieniem, okazuj mu dużo uwagi.
2. Nie przerywaj mu, bez względu na trudność jaka mu towarzyszy.
3. Mów do niego wolno i spokojnie używając prostszego języka.
4. Nie rozmawiaj o tej trudności w obecności dziecka.
5. Nie okazuj zaniepokojenia trudnościami w jego wypowiedziach. Twój lęk może mu się udzielić.
6. Nie stosuj nagród za poprawne mówienie, ani kar, gdy płynność się pogarsza.
7. Postaraj się wyeliminować z rozkładu dnia wszystko, co może być przyczyną napięć i frustracji, a także to, co może wzmagać zaburzenia płynności.
8. Zorientuj się, czy dziecko nie jest przemęczone i przeciążone nadmiarem aktywności, zadań.
9. Zadbaj o spokojną atmosferę w domu.
